Nhiều người tưởng rằng vắt chanh vào hải sản có thể trừ họa, thực ra chanh chỉ làm ngon thêm một tí, chỉ có nấu chín mới có thể diệt giun, sán
Từ xưa, con người đã “ăn tươi nuốt sống” các loại hải sản như cá, tôm, cua, nghêu, sò, ốc, hến... Những loại hải sản này nếu ăn sống quả là có hương vị lạ thường và các chất dinh dưỡng được “bảo toàn” hơn là nấu chín. Tuy nhiên, do môi trường sống ngày càng phức tạp, trong vài thập niên gần đây, nhiều chứng bệnh nghiêm trọng đã xảy ra do cách ăn uống này. Một số trường hợp nghiêm trọng đã tử vong.
Nguy cơ sán lá gan từ cá sống
Cá thường rất có khả năng bị nhiễm một loại ký sinh trùng gọi là sán lá gan. Loại ký sinh trùng này có thể “bày binh bố trận” ở các ống dẫn mật trong gan và túi mật. Một khi sán lá gan xâm nhập vào cơ thể người, chúng sẽ gây viêm nhiễm các đường ống dẫn mật, gây khó khăn cho việc dẫn mật từ gan về túi mật và ruột. Tiến trình gây viêm ống dẫn mật có thể gây đau, vàng da, sốt... Trong một số trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến xơ gan.
Trong hàu sống có chứa rất nhiều nguyên sinh vật
và vi khuẩn - Ảnh: N.Hữu
Sự nhiễm sán lá gan sẽ làm ngăn cản sự lưu chuyển máu trong gan, làm cho gan không có khả năng sản xuất chất dinh dưỡng, không còn khả năng làm sạch máu, không còn chức năng khử độc. Những nghiên cứu lâm sàng cho thấy người ăn cá sống thường xuyên sẽ có tần suất rủi ro bị xơ gan trên 50%.
Tôm, cua đầy giun sán ký sinh
Những loại thủy sản này là “khách sạn” của vô số các loại giun sán ký sinh. Điển hình nhất là loại giun Paragonimus westermani. Cua, tôm, tôm hùm là vật chủ trung gian cho loại ký sinh này. Những người ăn sống những loại thực phẩm này sẽ mắc chứng bệnh Paragonimiasis (tạm dịch: chứng ho ra máu địa phương).
Đây là dạng bệnh nhiệt đới do nhiễm sán Paragonimus trong phổi. Triệu chứng giống như viêm phế quản, khó thở, ho ra máu. Hiện có hơn 22 triệu người trên thế giới bị nhiễm ký sinh trùng này. Khi xâm nhập vào cơ thể, chúng “tạm trú” ở tá tràng, rồi đi qua thành ruột vào khoang bụng. Sau đó, sẽ vượt qua thành bụng và cơ hoành để đi vào phổi.
Chúng cũng có thể “chuyển địa bàn” đến não và các cơ sợi và có thể “định cư” tại đây trên 20 năm. Trên đường xâm nhập cơ thể, chúng luôn để lại “hành tung” như gây tổn thương phổi, viêm ruột... Những dấu hiệu cấp thời cần lưu ý là đau bụng, ho, sốt, nổi mề đay, tăng bạch cầu eosinophilics, tiêu chảy, rối loạn hô hấp, phì đại gan, lách...
Cẩn thận với hàu sống
Hàu còn sống chứa rất nhiều nguyên sinh vật và vi khuẩn. Trong những tháng hè ấm áp, số ký sinh trùng tá túc trong thịt hàu gia tăng gấp bội. Ký sinh trùng “khét tiếng” trong hàu là Vibrio parahaemolyticus, Vibrio vulnificus..., gây nên những triệu chứng như nóng lạnh, buồn nôn, ói mửa, tiêu chảy, tổn thương da.
Những người bị tiểu đường, ung thư, mắc bệnh về gan, rối loạn miễn dịch, các bệnh về đường tiêu hóa khi bị nhiễm ký sinh trùng trên trong nhiều trường hợp có thể tử vong chỉ sau 2 giờ. Vì vậy, những người bệnh này tuyệt đối không ăn hàu sống.
Có nhiều người tin rằng nếu vắt chanh vào hàu và các hải sản sống (gọi là tái chanh) có thể trừ họa, thực ra chanh chỉ làm ngon thêm một tí, chứ không có tác dụng diệt khuẩn, diệt ký sinh trùng. Chỉ có nấu chín hải sản mới có thể diệt sán, trừ giun.
Nên ăn chín hải sản
Để thu thập chất dinh dưỡng, các loại động vật thân mềm đưa vào cơ thể một lượng lớn các loại vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, các chất hóa học và những chất nhiễm bẩn khác trong nước. Chúng có thể tiêu hóa các vi khuẩn gây bệnh dịch tả, các virus gây bệnh viêm gan siêu vi A. Điều đáng chú ý là những loại vi khuẩn và virus này không gây hại cho chúng như đối với con người. Nếu những loại hải sản được ăn sống, không qua nấu nướng hoặc nấu chưa chín thì con người sẽ bị “dính” nhiều căn bệnh vô cùng nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu nấu chín, những loại vi khuẩn, virus, ký sinh trùng nói trên sẽ bị tiêu diệt.
Dược sĩ Nguyễn Bá Huy Cường
(ĐH Dược Curtin- Úc)
(ĐH Dược Curtin- Úc)
