(TNO) Chiều 10.2, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) chính thức công bố kết quả kiểm tra việc thực hiện pháp luật lao động về tiền lương, thu nhập tại Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).
Nhiều hạn chế về chính sách tiền lương
Theo ông Nguyễn Tiến Tùng - Phó chánh thanh tra Bộ LĐ-TB-XH, đồng thời là trưởng đoàn kiểm tra, lẽ ra cuộc thanh tra tiến hành tại EVN sẽ diễn ra trong vòng 2 tháng.
Tuy nhiên, do rơi vào dịp tết Nguyên đán nên đoàn thanh tra đã đẩy nhanh tiến độ xuống còn 1 tháng, cụ thể là từ 8.12.2011 đến 13.1.2012. Qua kiểm tra, EVN đã cơ bản thực hiện chính sách tiền lương, thu nhập theo quy định Nhà nước. Tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế.
Cụ thể, ông Nguyễn Tiến Tùng chỉ rõ, hệ thống định mức lao động do EVN ban hành dù đã được sửa đổi năm 2008 và tổng hao phí lao động quy đổi toàn tập đoàn gắn với nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh điện vẫn theo quy định (dưới 15% so với số lao động thực tế sử dụng), song ở từng khâu, định mức lao động chưa được điều chỉnh giảm phù hợp với sự thay đổi về mô hình, cơ cấu tổ chức đầu tư, đổi mới công nghệ. Trong khi theo thông tư số 06/2005 của Bộ LĐ-TB-XH, khi định mức lao động không phù hợp thì trong thời hạn 3 tháng phải tiến hành sửa đổi bổ sung.
Hệ số lương cấp bậc công việc và hệ số lương thực tế còn có sự chênh lệch (cao hơn hệ số lương thực tế bình quân 0,72) do sử dụng nhiều lao động có hệ số cấp bậc kỹ thuật thấp hơn so với yêu cầu cấp bậc kỹ thuật công việc.
Về áp dụng chế độ phụ cấp độc hại, ông Tùng đánh giá: "Việc áp dụng chế độ phụ cấp độc hại, nguy hiểm ở một số đơn vị, nhất là nhà máy điện không đồng nhất, có đối tượng đã xếp lương nhóm III của thang lương theo đúng chức danh nghề nhưng vẫn áp dụng phụ cấp độc hại, nguy hiểm. Ngược lại, có đối tượng xếp lương theo bảng lương có điều kiện lao động bình thường thực tế có thời gian làm việc trong điều kiện độc hại hoặc đặc biệt độc hại, nguy hiểm nhưng không được áp dụng phụ cấp độc hại, nguy hiểm, không đúng với quy định".
Đáng chú ý là đoàn thanh tra đã chỉ ra việc phân bổ tiền lương của EVN chưa phù hợp. Đa số các đơn vị vẫn chủ yếu dựa vào hệ thống thang, bảng lương của Nhà nước, chưa xác định được theo từng vị trí, chức danh công việc để cân đối tương quan với thị trường và gắn với năng suất, chất lượng và hiệu quả công việc.
Riêng với cơ quan ở cấp Tập đoàn, việc trả lương lại có sự chệnh lệch lớn cấp gấp 2 lần so với mặt bằng thu nhập bình quân của công ty mẹ hay Tập đoàn, do Tập đoàn tự quyết định. Nguyên nhân đưa ra là do đội ngũ lao động có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao (89% có trình độ đại học và sau đại học), đa số được tuyển chọn từ những người quản lý, chuyên gia giỏi, nhiều kinh nghiệm của đơn vị trực thuộc, có hệ số lương thực tế cao hơn 1,61 lần so với hệ số lương bình quân chung.
Trong khi đó, Tập đoàn chưa làm rõ được cơ sở của việc phân phối và công khai trong Tập đoàn, gây bức xúc trong dư luận xã hội nhất là trong điều kiện Tập đoàn bị thu lỗ năm 2010.
Theo đánh giá của đoàn thanh tra cũng như của lãnh đạo Bộ LĐ-TB-XH thì về việc tính toán cơ chế tiền lương, xác định đơn giá tiền lương, phân phối quỹ tiền lương theo đơn giá giữa các khối và trong từng khối để đảm bảo tương quan tiền lương phù hợp, nhất là giữa khối phân phối với khối sản xuất và truyền tải cần phải xem xét và điều chỉnh lại.
Ví dụ, tiền lương của viên chức quản lý được xác định trên cơ sở hệ thống lương, chưa xét đến mặt bằng tương quan tiền lương của các doanh nghiệp trên thị trường. Quỹ tiền lương hằng năm tối đa cũng chỉ hưởng bằng quỹ lương kế hoạch được duyệt (năm 2010 bình quân công ty mẹ là 37 triệu đồng/người/tháng, các công ty con bình quân 21 triệu đồng/người/tháng), trong khi tiền lương của người lao động được điều chỉnh tăng theo mức độ hoàn thành chỉ tiêu kinh doanh và theo quy chế phân phối riêng nên đã có hiện tượng bổ sung một phần từ quỹ lương theo đơn giá tiền lương của người lao động.
Trả lời báo chí về mức lương cụ thể của lãnh đạo EVN, ông Nguyễn Tiến Tùng cho biết, lương của chủ tịch HĐQT là 51 triệu đồng/tháng. Thấp nhất là lương của nhân viên tạp vụ, dưới 3 triệu đồng/tháng.
Tiếp tục thanh tra, kiểm tra tại các tập đoàn, doanh nghiệp lớn
Ngoài ra, còn nhiều hạn chế được đưa ra như công tác quản lý lao động, tiền lương chưa được đổi mới, còn mang nặng tính hành chính, tổ chức sắp xếp lao động chưa khoa học. Đội ngũ viên chức làm công tác lao động tiền lương còn thiếu về số lượng (chỉ có 5 người trong tập đoàn, các đơn vị trực thuộc chỉ bố trí từ 1-2 người chuyên trách), chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đề ra, nhất là trong điều kiện thực hiện mở rộng giao quyền tự chủ các các Tập đoàn tự xây dựng hệ thống thang lương, bảng lương, xác định đơn giá tiền lương.
Về vấn đề này, ông Đinh Quang Tri - Phó tổng giám đốc EVN - đã thừa nhận sự yếu kém trong đội ngũ làm chính sách quản lý tiền lương. EVN đã thực sự phó mặc cho đội ngũ cán bộ này trong khi các quy chế về tiền lương liên tục đổi mới như hiện nay lại không được cập nhật, điều chỉnh, tính toán liên tục là thiếu sót.
Ông Đinh Quang Tri cũng cho biết sẽ chấn chỉnh về sự vô lý trong trợ cấp độc hại bởi theo ông có tình trạng này là do lực lượng tham mưu cho lãnh đạo chưa hiểu rõ về cơ chế phụ cấp (?).
Rút kinh nghiệm từ những thiếu sót trong thực hiện chính sách tiền lương của EVN, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Phạm Minh Huân cho biết Bộ sẽ tiếp tục thanh, kiểm tra việc thực hiện tại các tập đoàn, doanh nghiệp lớn trong cả nước.
Đồng thời, theo yêu cầu của Chính phủ, trong thời gian sớm nhất, Bộ phải trình phương án điều chỉnh chính sách tiền lương, bảo hiểm xã hội áp dụng trong từng hệ thống doanh nghiệp, tập đoàn.
Cạnh đó, Bộ sẽ thực hiện theo từng lộ trình cụ thể để đảm bảo công khai, minh bạch, sát sườn với quyền lợi của người lao động.
Kết quả điều tra cho thấy tiền lương bình quân chung của người lao động sản xuất, kinh doanh điện toàn EVN năm 2008 đạt 5,794 triệu đồng/người/tháng, năm 2009 đạt 7,064 triệu đồng/người/tháng, năm 2010 đạt 7,45 triệu đồng/người/tháng (tăng 5,46% so với năm 2009).
Tổng quỹ tiền lương tại EVN chiếm khoảng 5,5% tổng giá thành sản xuất kinh doanh điện.
Năm 2010, do EVN kinh doanh thua lỗ không trích được trích quỹ khen thưởng, phúc lợi, người lao động chỉ được hưởng từ quỹ khen thưởng từ các năm trước chuyển sang, với mức bình quân là 178.000 đồng/người/tháng. Theo đó, tổng thu nhập của người lao động sản xuất, kinh doanh điện toàn EVN năm 2010 đạt 7,628 triệu đồng/người/tháng, năm 2009 đạt 7,308 triệu đồng/người/tháng, và năm 2008 đạt 5,929 triệu đồng/người/tháng.
Thu Hằng
