RFI
- Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam Vinashin cùng hơn 20 tổng công
ty con tại Việt Nam vừa bị công ty tài chính Elliott của Hà Lan, một
trong số các chủ nợ của Vinashin khởi kiện tại tòa án Luân Đôn. Đơn kiện
liên quan tới khoản 600 triệu đô la Mỹ mà Vinashin vay các chủ nợ nước
ngoài qua trái phiếu, trong đó khoản trả lần đầu 60 triệu đô la đã đáo
hạn hồi tháng 12 nhưng Vinashin chưa thể thanh toán.
Tập
đoàn tàu thủy Việt Nam Vinashin hiện mắc nợ khoảng 4 tỷ đô la. Nhiều
khoản nợ của tập đoàn đã đến hạn trả nợ, hiện tại chính phủ đang cố gắng
tìm giải pháp khắc phục hậu quả mà trước mắt là giãn nợ và tiếp đó là
tiến hành tái cơ cấu tập đoàn.
Việc
công ty Elliott đưa Vinashin và các công ty con ra tòa án ở nước ngoài
phân xử nợ nần có thể trở thành tiền lệ đề các chủ nợ khác của Vinashin
làm theo. Những vụ kiện như vậy có thể sẽ làm ảnh hưởng tới kế hoạch tái
cơ cấu nhằm vực dậy một tập đoàn nhà nước đã gần như phá sản. Từ Luân
Đôn thông tín viên Lê Hải tóm lược lại sự việc :
Cuối
cùng tập đoàn tài chính Elliott của Hà Lan đã quyết định đưa vụ việc ra
tòa án Anh quốc và đánh động dư luận quốc tế. Hiện tại, theo nguyên
tắc thì tòa không thể thông báo gì nhều hơn là chuyện xác nhận đã nhận
đơn và thông báo số hồ sơ, mà trong trường hợp này là 11-1296. Vụ việc
được nộp lên tòa cao (High Court) của nước Anh, và được phân việc cho
một trong ba cơ quan của tòa này tên là Queen's Bench, nơi có trách
nhiệm phân xử các tranh chấp quốc tế trong đó có công ước La-Hay về
thương mại và dân sự.
Về
mặt nguyên tắc thì bên đơn là công ty ở Hà Lan và bị đơn là công ty ở
Việt Nam có thể dàn xếp tại tòa hay trọng tài kinh tế ở một trong hai
nước đó. Tuy nhiên đa số các hợp đồng kinh tế tại Việt Nam đều lấy mẫu
nội dung có một điều khoản qui định là trong điều kiện tranh chấp thì sẽ
sử dụng văn bản tiếng Anh và theo các qui định quốc tế, cho nên bên đơn
có thể đã dùng quyền lợi đó để nộp hồ sơ ra tòa án nước Anh.
Vụ
việc này chắc chắn có lợi thế cho Elliott vì họ có chi nhánh ở Anh và
thủ tục kiện tụng ở đây không phải là điều lạ lẫm, trong khi phía Việt
Nam và đặc biệt là chính phủ Việt Nam hầu như không có kinh nghiệm về
định chế tài phán kinh tế ở Anh hay của Anh đối với các tranh chấp quốc
tế. Trước mắt là các công ty Việt Nam sẽ phải tốn nhiều tiền cho hệ
thống luật sư và chi phí tòa án tại Luân Đôn, mà mức giá khởi đầu có thể
là vài chục ngàn USD, lên đến vài trăm ngàn USD cho một vụ trung bình,
tính ra là một khoản tiền vô cùng lớn tại Việt Nam, nơi những người dân
nghèo đóng thuế vào ngân sách không chỉ để cho các tập đoàn như Vinashin
vỡ nợ, mà cả chi phí trả nợ như trong vụ việc này nữa. Việc tòa Thượng
thẩm của Anh nhận hồ sơ này sẽ mở đường cho nhiều công ty khác trên thế
giới cân nhắc đến phương án này khi đòi nợ Việt Nam.
Riêng
tổng số nợ của Vinashin đã lên đến gần 4 tỷ USD. Tin từ tòa cho biết vụ
kiện do tập đoàn luật quôc tế Bingham McCutchen [4] đảm trách, và giới
thạo tin nói rằng ban đầu Elliott rủ các chủ nợ khác cùng kiện nhưng sau
lại không cho các chủ nợ khác cùng đứng tên bên đơn, có thể là sợ nếu
số tiền lên cao quá thì lại càng khó đòi. Theo qui định phân nhánh
Queen's Bench của tòa Thượng thẩm ở Anh phân xử các vụ tranh chấp tiền
bạc có trị giá từ 15.000 bảng Anh trở lên. Giới thạo tin trên trang
Debwire nói các chủ nợ khác của Vinashin nay quay sang nghiên cứu trường
hợp nếu Elliott đòi được số tiền nợ 600 triệu USD Mỹ hoặc một phần số
tiền đó thì họ có thể khởi kiện luôn ở tòa này để yêu cầu Elliott chia
bớt một ít tiền đòi được hay không. Nếu như vậy thì vụ án Vinashi ở
London sẽ còn tiếp tục kéo dài.
Trước
mắt, nội dung hồ sơ chưa được các bên công bố. Tòa giữ kín, tập đoàn
Elliott chưa bình luận, và 22 công ty Việt Nam bị kiện mà đứng đầu là
Vinashin và trên đó là chính phủ Việt Nam chưa tỏ thái độ gì. Thế nhưng
Elliott có vẻ như đã đi trước một bước và có lợi thế cả trên báo chí
quốc tế lẫn báo chí tiếng Việt ở London. Gần 1 tháng trước họ đã có tin
trên tờ nhật báo tài chính thuộc loại lớn nhất thế giới là tờ Financial
Times, với nội dung chi tiết do hãng tin chuyên về nợ là Debwire.com
cung cấp. Nay tiếp tục là bản tin tiếng Việt của đài BBC vào ngày hôm
qua, nhưng thông tin hầu hết là lược lại từ bài báo vừa kể trên
Financial Times.
Khu
vực tòa Thượng thẩm ở Luân Đôn cũng là nơi chuyên xử các vụ việc nổi
tiếng và luôn tập trung nhiều báo chí quốc tế, cho nên câu chuyện này ít
nhiều sẽ được các phóng viên từ đủ mọi nước trên thế giới quan tâm đặc
biệt. Món nợ 600 triệu USD của Vinashin không phải là số tiền lớn đối
với ngân sách và quĩ kinh doanh của chính phủ Việt Nam, nhưng kể cả nếu
vụ việc được dàn xếp ngoài tòa thì trước mắt tiếng xấu về các tập đoàn
nhà nước tại Việt Nam và bê bối trong quản lý doanh nghiệp nhà nước đã
sang đến Luân Đôn, một trong những trung tâm tài chính lớn của toàn châu
Âu và thế giới.
Có
vẻ như Hà Nội muốn đi theo hướng này vì bài báo từ tháng trước trên tờ
Financial Times nói rằng họ nhận được tin về ý định kiện tụng của
Elliott từ các nguồn tin ở ngay tại Hà Nội. Nhận định của giới chuyên
gia tài chính cũng cho rằng quyết định khởi kiện của Elliott sẽ làm tiêu
tan kế hoạch tái cơ cấu để giãn nợ của chính phủ Việt Nam mà thủ tướng
Nguyễn Tấn Dũng mới đưa ra gần đây.
Lê Hải
