mở chiến dịch thuê đất trồng khoai tại Vĩnh Long và xuất khẩu sang
nước thứ ba.
Người trồng khoai ở huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long đang hăng hái nâng
diện tích trồng khoai lên trên 6000 ha. Khi giá khoai lang tím Nhật
Bản gần 16.950 đ/kg, quá nửa dân số trên tổng số 93.758 người ở Bình
Tân đang sống dựa vào nghề trồng khoai, bao gồm hệ thống canh tác
ngoài đồng và hệ thống dịch vụ thu mua, đóng gói chở sang Trung Quốc
vốn lành ít dữ nhiều, nhưng họ không còn lựa chọn nào khác.
May rủi phận khoai
Đóng thùng khoai lang xuất khẩu ở Bình Tân. Ảnh: Vĩnh Kim
Hơn 70% sản lượng khoai sản xuất tại Bình Tân và Bình Minh được xuất
khẩu (trung bình mỗi tháng xuất khẩu hơn 10.000 tấn khoai), chủ yếu
xuất tiểu ngạch sang Trung Quốc. Người Trung Quốc thích khoai lang tím
Nhật Bản tới mức không chỉ mua mà đã bắt đầu mở chiến dịch thuê đất
trồng khoai tại Bình Minh. Hiện có ít nhất 10 cơ sở mua khoai, đóng
gói tại Bình Tân, Bình Minh, đóng nhãn hàng Trung Quốc.
Một chủ doanh nghiệp ở Thuận an, Bình Minh,nói: "Hầu hết khoai lang
xuất sang Trung Quốc đều theo đường tiểu ngạch. Hàng giao qua cửa
khẩu, họ nắm đằng chuôi, mình nắm đằng lưỡi".
Trong ba loại khoai lang thì khoai lang tím Nhật Bản cho thu nhập cao
nhất. Khoai trắng, khoai sữa cho thu nhập từ 100-120 triệu đồng/ha,
thấp hơn khoai lang tím Nhật Bản (từ 170- 200 triệu đồng/ha). Trưởng
phòng Nông nghiệp &PTNT huyện Bình Tân, ông Võ Văn Theo cho biết, hiện
khoai lang là nông sản xuất khẩu sau lúa gạo của Vĩnh Long. "Nhưng
xuất khẩu qua đường tiểu ngạch dễ bị thua thiệt. Cái khó của nông dân
và địa phương tụi tui là không biết nhiều về thị trường xuất khẩu.
Nông dân làm ăn theo kiểu ăn may, rủi ro xảy đến là bó tay".
Ông Huỳnh Ngọc Phó, trồng khoai lang tím Nhật Bản, từng bị ép giá, đã
đứng ra lập công ty cổ phần kinh doanh khoai lang, nói: "Đóng hàng chở
ra biên giới phía bắc, nhưng nếu không có người đứng bên đất của họ,
không rành rẽ đường đi nước bước từ Lạng Sơn đi Quảng Châu, tự lần dò
để đưa hàng đi là "mang đầu máu chạy về". Có lúc giá khoai lang tím rộ
lên 16.000-17.000 đ/kg, chở ì ạch ra biên giới thì giá rớt xuống
12.000-13.000 đ/kg và nay chỉ còn 11.000 đ/ kg".
Là người từng bị giựt nợ khi đưa hàng qua đất khách, ông Phó ngao ngán
nói: "Họ sẵn sàng đặt cọc để mình chở hàng ra, khi hàng tập trung càng
đông, càng kẹt cứng, mòn mỏi tại cửa khẩu thì giá nào cũng bán. Lúc đó
họ mở cửa kho lạnh mua vào trữ".
Ông Nguyễn Văn Phước, một thương nhân "giải nghệ" buôn hàng sang Trung
Quốc, nói: "Ở cửa khẩu, họ có kịch bản: thủ tục thông quan khó quá,
đang kiểm định siết chất lượng… dưa chỉ 1 tuần là hư, khoai không có
xe lạnh thì cũng không thể lâu hơn nữa. Ai còn sức thì quay về Hà Nội
bán tháo bán đổ. Tình trạng này nhiều người bị, chỉ có "cò" là sống,
biết bao nhiêu người chết".
Ông Phó cho rằng nhà nước phải giúp vùng khoai mở thêm thị trường mới
để tránh tình trạng bắt chẹt , ép giá khi Trung Quốc là thị trường duy
nhất, người nông dân không có nhiều chọn lựa.
Đại gia thuê đất trồng khoai
Người nông dân không có lựa chọn nào khác là bán khoai tiểu ngạch sang
Trung Quốc. Ảnh: Vĩnh Kim
Trong khi nông dân Bình Minh và Bình Tân đưa ra các mô hình trồng luân
canh khoai lang - lúa hoặc cây màu khác có thể cho thu nhập cao hơn
thì những người từ Trung Quốc sang chỉ cần thuê đất, chuyển đất lúa
sang trồng khoai.
Theo FAO, sản lượng khoai lang hàng năm trên thế giới lên tới
127 triệu tấn, trong đó Trung quốc sản xuất nhiều nhất, 105
triệu tấn/năm. Tuy nhiên, Trung Quốc chỉ có khoai lang vào tháng
8-9-10, các tháng còn lại phải nhập khoai từ nhiều nơi, trong đó có
Việt Nam.
Người Trung Quốc thuê đất tại khu Giáo Mẹo, xã Thuận An, huyện Bình
Minh, với giá 4-5 triệu đồng/công (1000 m2). Nhiều nông dân đang trồng
lúa, lời không hơn 3 triệu đồng/ công nên dễ dàng chấp nhận giá thuê
đất của người Trung Quốc.
"Con số đất do người Trung Quốc thuê chưa được thống kê chính xác vì
hầu hết đều núp bóng người bản xứ", bà Phan Thị Bé, trưởng phòng kinh
tế huyện Bình Minh, cho biết.
Người Trung Quốc không chỉ thuê đất trồng khoai, rủ người giỏi kỹ
thuật làm cho họ mà còn ra đồng tranh mua. Bà Phan Thị Bé nhận xét:
"Họ sang đây thuê đất chuyển đất lúa thành đất khoai, núp bóng các nhà
vựa mua khoai nhưng không mang về nước mà xuất sang nước thứ ba".
Năm ngoái, theo một nguồn tin, những người thuê đất kiểu núp bóng
khoảng 20 ha, năm nay không chỉ thuê khu Giáo Mẹo mà bắt đầu dòm ngó
đến vùng ven lộ 54 về Trà Ôn. Những đại gia nông dân làm ăn sâu với
Trung Quốc bắt đầu xuất hiện. Một trong số đại gia có tiếng giàu có
nhờ làm ăn với Trung Quốc đã thuê 200 công đất. Đại gia khoai lang này
đầu tư khoảng 3,8 tỷ đồng và đoan chắc mức lời là 2 tỷ đồng.
Người Trung Quốc thuê người giỏi kỹ thuật làm việc, nếu không có ai
chịu làm việc cho họ sẽ là cớ để họ đưa người sang với danh nghĩa lao
động kỹ thuật. Dân trồng khoai lo ngại: liệu họ sẽ mua khoai nữa không
khi tiếp tục mang tiền sang thuê đất trồng khoai?
Bình Tân và Bình Minh, mỗi nơi có tới 5000 - 6000 ha khoai, sản lượng
300.000 - 400.000 tấn khoai. Với năng suất 40 tạ/ 1 công đất (1.000m2,
bằng 0,1 ha), trừ tất cả chi phí phân bón, dây khoai giống và công thu
hoạch… người trồng khoai có thể lời trên 15 triệu đồng/ 1 công khoai.
Hoàng Lan - Vĩnh Kim
