Nam Nguyên, phóng viên RFA
2012-04-21
Báo chí Việt Nam sôi nổi về vụ 2 thương hiệu cà phê liên quan tới địa danh Đức Lập ở Tây Nguyên sắp bị bán cho một doanh nghiệp Trung Quốc.
Cà phê Đức Lập - Dakmil
Đâu là sự thật trong vụ này, Nam Nguyên trình bày chi tiết.
Trong cuộc tiếp xúc với chúng tôi vào tối ngày 20/4, ông Nguyễn Văn Toàn, trưởng ban quản trị hợp tác xã dịch vụ Nông nghiệp Minh An, đơn vị sở hữu 2 thương hiệu cà phê “Coffee Đức Lập Minh An” và “Coffee Đức Lập Đakmil” phủ nhận thông tin báo chí cho rằng Hợp tác xã muốn bán thương hiệu cho doanh nghiệp Trung Quốc để trang trải nợ nần và giá chuyển nhượng là 18 tỷ đồng.
Báo chí Việt Nam còn tiết lộ, đối tác có ý định mua thương hiệu cà phê Đức Lập lại chính là Công ty Cà phê Buôn Ma Thuột Quảng Châu Trung Quốc, doanh nghiệp mà UBND Tỉnh Đaklak đang vất vả tìm cách đòi lại thương hiệu. Lý do sản phẩm cà phê Buôn Ma Thuột có chỉ dẫn xuất xứ địa lý của Việt Nam và đã bị doanh nghiệp này chiếm đoạt.
Chỉ nhượng thương hiệu Đức Lập cho tỉnh
“Không, đây là vì người ta nhầm lẫn… ông phó giám đốc Sở Nông nghiệp suy nghĩ là mình có thể bán mất nên đã thông tin cho Huyện Dakmil là có thể HTX sẽ bán, yêu cầu Huyện liên lạc HTX để ngăn ngừa nếu HTX muốn bán. Thông tin này người ta dựa vào khi đến địa phương hỏi UBND Huyện và vẽ ra thông tin nóng hổi như vậy.
Hôm nay tôi xác nhận mình đang bảo vệ và phát triển thương hiệu đó, UBND tỉnh Đak Nông muốn sử dụng thương hiệu cho tập thể cho Tỉnh, cho nên chúng tôi đang có hướng là nhượng lại thương hiệu Đức Lập cho tỉnh và chỉ phát triển thương hiệu Minh An Dakmil thôi. Chúng tôi có nói rằng nếu bán đi thì thiệt hại nhưng lợi nhuận cao hơn, nhưng vì lợi ích quốc gia và địa phương nên chúng tôi sẵn sàng nhượng lại cho tỉnh, chỉ xin tỉnh cho vay vốn hỗ trợ 5 tỷ để mà tái phát triển thôi.”
Đối với thông tin cho rằng doanh nghiệp Trung Quốc là đối tác muốn mua thương hiệu cà phê Đức Lập mà HTX Minh An sở hữu, ông Nguyễn Văn Toàn giải thích:
“Công ty đó có người ở Việt Nam, những năm trước chúng tôi muốn hợp tác với công ty đó để phát triển cà phê bột tại Việt Nam và mở rộng thị trường sang Trung Quốc. Người ta nói hợp tác mà nhượng thương hiệu thì người ta mua, nhưng họ không nói với mình mà nói với một vài vị lãnh đạo nào đó và nói với người khác để họ liên lạc với mình. Chúng tôi muốn hợp tác chứ không muốn nhượng, sau này họ không tiến hành nữa.
Hôm nay tôi xác nhận mình đang bảo vệ và phát triển thương hiệu đó, UBND tỉnh Đak Nông muốn sử dụng thương hiệu cho tập thể cho Tỉnh, cho nên chúng tôi đang có hướng là nhượng lại thương hiệu Đức Lập cho tỉnh và chỉ phát triển thương hiệu Minh An Dakmil thôi.Ô. Nguyễn Văn Toàn
Nhưng do có thông tin đó sau này một vài nhà báo thêm thắt là mình nợ nần chồng chất muốn bán đi. Thật ra chúng tôi đầu tư phát triển thị trường xây dựng thương hiệu tốn kém, khi tài chính vướng mắc vì không không tiếp cận được nguồn vốn thì việc bán đi là quyền của mình. Nhưng thông tin của họ gây bất lợi cho chúng tôi vì Tỉnh đang có chủ trương tái đầu tư cho HTX để phát triển, vì cơ chế năm ngoái khó khăn về tài chính.”
Minh An là một Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp hoạt động như một doanh nghiệp với 57 xã viên, trụ sở ở Huyện Dakmil. Tuy là Hợp tác xã nhưng đơn vị này có đầu tư nhà máy chế biến cà phê bột 3.000 tấn sản phẩm/năm và đã có những lô hàng xuất sang Trung Quốc cả chính ngạch lẫn tiểu ngạch. Huyện Đakmil thuộc tỉnh Đak Nông, trước thống nhất là quận Đức Lập tỉnh Quảng Đức. Ở Đức Lập từng có đồn điền cà phê của người Pháp và phẩm chất cà phê Đức Lập được khẳng định là không thua kém cà phê Buôn Ma Thuột.
Tuy là Hợp tác xã nhưng đơn vị này có nhận thức rất sớm về sở hữu trí tuệ, đã đăng ký bảo hộ 2 nhãn hiệu hàng hóa là “Coffee ĐỨC LẬP MINH AN” và Coffee ĐỨC LẬP DAKMIL” không những ở Việt Nam mà còn ở Trung Quốc và Hoa Kỳ.
HTX Minh An từng được Ngân hàng Nhà nước bảo lãnh vay vốn phát triển vào năm 2009. Năm 2010 HTX Minh An đã trả nợ ngân hàng cả vốn lẫn lãi 13,5 tỷ đồng còn thiếu 1,5 tỷ đồng và không được tiếp tục cho vay. Chính vì vậy HTX gặp khó khăn tương tự như hàng chục ngàn doanh nghiệp khác trên cả nước. Từ đó mới phát sinh câu chuyện HTX Minh An kiến nghị chính quyền xem xét cho vay vốn để sản xuất, nếu không họ phải nghĩ tới việc chuyển nhượng thương hiệu.
Có thể bị Cục Sở hữu Trí tuệ từ chối
"Thương hiệu được quan niệm như tài sản về nguyên tắc người ta được bán… ngoại trừ những tình huống việc bán đó có thể bị ngăn cản do vi phạm qui định về hạn chế các điều kiện chuyển giao chuyển nhượng. Thí dụ luật Việt Nam qui định trong trường hợp chuyển nhượng nhãn hiệu mà vẫn có khả năng gây ra nhầm lẫn về nguồn gốc thương mại thì người ta có thể từ chối.
... nhưng xét riêng về trường hợp Minh An cả hai nhãn hiệu của họ nếu chuyển nhượng ở Việt Nam có thể bị từ chối bởi Cục Sở hữu Trí tuệ.LS Lê Quang Vinh
Ngoài ra luật Việt Nam cũng có qui định là nếu việc chuyển nhượng nhãn hiệu mà có thể gây nên sự nhầm lẫn về nguồn gốc xuất xứ địa lý thì việc chuyển nhượng đó phải bị từ chối. Về mặt nguyên tắc người nào sở hữu nhãn hiệu là có quyền chuyển nhượng, nhưng xét riêng về trường hợp Minh An cả hai nhãn hiệu của họ nếu chuyển nhượng ở Việt Nam có thể bị từ chối bởi Cục Sở hữu Trí tuệ.”
Trên bình diện khác, LS Lê Quang Vinh tán dương HTX Minh An vì đơn vị này đã nhận thức vấn đề bảo hộ thương hiệu rất sớm. thành lập năm 2000, họ nạp đơn năm 2004 và đến khoảng 2005- 2006 thì được cấp chứng nhận quyền bảo hộ, vào thời điểm này ở Việt Nam không có nhiều doanh nghiệp nhận thức về vấn đề bảo hộ thương hiệu. Một điểm nữa đáng khen theo lời LS Lê Quang Vinh, HTX Minh An đã tỏ ra có thiện chí báo cáo tình trạng khó khăn và có thể chuyển nhượng thương hiệu chứ họ chưa thực sự quyết định về vấn đề này. Nếu họ âm thầm bán đi ở nước ngoài thì chưa hiểu câu chuyện sẽ ra sao.
