TT - Bộ luật tố tụng hình sự, Bộ luật tố tụng
dân sự và Luật hành chính đều có điều khoản quy định các phiên tòa được
xét xử công khai, mọi công dân đều có quyền tham dự phiên tòa. Thế nhưng
thực tế có những phiên tòa đóng kín cửa không lý do.
Hình ảnh thường thấy hằng ngày ở cổng TAND TP Hà Nội: người dân chờ đợi, năn nỉ bảo vệ cho vào tòa - Ảnh: Tâm Lụa
Hàng chục người dân tập trung trước cổng TAND TP Hà Nội
(43 Hai Bà Trưng, quận Hoàn Kiếm) xin vào xem xét xử. Trước cổng tòa,
hai bảo vệ của tòa án và 4-5 người mặc cảnh phục đứng chắn ngay lối vào.
Họ kiểm tra rất gắt gao. Ai có giấy triệu tập của tòa mới được qua
cổng. Đó là những hình ảnh diễn ra thường ngày ở TAND TP Hà Nội.
Một phụ nữ với gương mặt khắc khổ chen vào xin bảo vệ
cho vào xem xét xử cháu ruột nhưng chỉ nhận được những cái lắc đầu. Bà
bị đẩy ra ngoài mặc dù đã hết lời năn nỉ rằng bà đã đi mấy trăm cây số
giữa trời lạnh buốt từ 3g sáng mới tới được đây.
Trong tòa án, trước cửa phòng xử 104B, một người đàn
ông đứng xin hai công an cho vào trong xem xét xử nhưng cũng chỉ nhận
được những cái lắc đầu. Năn nỉ mãi không được, người đàn ông văng tục,
chửi bới ầm ĩ cả dãy hành lang. Khi đó lực lượng công an mới cho ông vào
phòng.
Vi phạm pháp luật ngay tòa án
|
"Việc người dân tham dự phiên tòa chính là giám sát cán bộ tòa án tuân thủ, thực thi pháp luật"
|
Qua
được cổng bảo vệ chưa xong, trước cửa phòng xét xử luôn có nhiều công
an đứng canh gác để kiểm tra giấy tờ của người đến xem xét xử. Mặc dù
các phiên xét xử đều là các vụ án dân sự, hình sự bình thường, không
phải các vụ án liên quan đến an ninh quốc gia hoặc các vụ hiếp dâm mà bị
hại yêu cầu xử kín, thế nhưng lực lượng bảo vệ vẫn cương quyết không
cho người dân vào xem xét xử.
Ở TAND TP.HCM, việc người dân vào tòa xem xét xử dễ
dàng hơn khi cánh cổng vào tòa luôn mở rộng. Nhưng ở tòa phúc thẩm TAND
tối cao tại TP.HCM trên tầng 2, mọi việc có vẻ khó khăn hơn. Người đến
đây đều phải xuất trình giấy tờ cho bảo vệ. Một số sinh viên luật đến dự
phiên tòa để học tập, có chứng minh nhân dân nhưng không có giấy giới
thiệu của trường cũng bị bảo vệ không cho vào.
Việc không cho người dân vào tòa xem xét xử không những
vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, mà còn làm nảy sinh
tiêu cực. Theo phản ảnh của một số người dân, ai có tiền cho lực lượng
bảo vệ ở cổng TAND TP Hà Nội sẽ được vào tòa.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Quốc Hội -
thẩm phán, chánh văn phòng TAND TP Hà Nội - khẳng định lãnh đạo TAND TP
Hà Nội chưa bao giờ cấm người dân vào xem xét xử mà chỉ hạn chế. Theo
ông Hội, TAND TP Hà Nội đang sửa chữa trụ sở, diện tích chật chội, phòng
xử nhỏ hẹp, mỗi phòng xử chỉ ngồi được 15-20 người nên phải hạn chế
người dân vào xem. Việc hạn chế người ra vào tòa để “bảo vệ thẩm phán,
viện kiểm sát và những người tiến hành tố tụng. Chúng tôi sợ một số đối
tượng lưu manh côn đồ vào tòa án rồi lợi dụng ngủ lại để phá cơ sở vật
chất, lấy cắp tài liệu hồ sơ...”.
Lý do ông chánh văn phòng TAND TP Hà Nội đưa ra là
không thuyết phục vì ngay cả khi chưa sửa chữa trụ sở, TAND TP Hà Nội
cũng kiểm soát rất gắt gao việc người dân vào xem xét xử. Vụ án được xử ở
phòng lớn hay bé, phòng xử có còn chỗ hay không thì mỗi sáng lực lượng
bảo vệ ở cổng TAND TP Hà Nội vẫn ngăn cản người dân vào tòa.
Trả lời về việc dân phải đưa tiền cho bảo vệ mới được
vào tòa án, ông Hội cho biết: “Trước đây chúng tôi có nhận được đơn tố
cáo của người dân về vấn đề này, qua xác minh cũng đã cho thôi việc một
bảo vệ. Người dân bảo có đưa tiền, bảo vệ lại nói không nên rất khó xử
lý. Chúng tôi đã đặt camera ở cổng tòa để theo dõi bảo vệ tiếp xúc với
dân ra làm sao, có tiêu cực xảy ra hay không. Lãnh đạo TAND Hà Nội rất
mong dân chụp ảnh, quay phim hay có những bằng chứng xác thực về việc
bảo vệ nhận tiền, chúng tôi sẽ xử lý các trường hợp vi phạm”.
Đổi quyền hợp pháp của dân để lấy sự nhàn hạ?
|
Ngồi bệt ở cổng tòa
Tại
phiên tòa xét xử vụ côn đồ hành hung người dân Văn Giang (sáng
30-11-2012, TAND huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên), rất đông người dân
muốn tham dự phiên tòa nhưng đều phải đứng bên ngoài. Lực lượng bảo vệ
tòa án thường không giải thích, không đưa được lý do chính đáng tại sao
không cho người dân vào xem xét xử. Nhiều người sau khi xin vào không
được đã ngồi bệt ở cổng tòa khóc.
|
Luật
sư Ngô Ngọc Trai (Đoàn luật sư TP Nam Định) cho rằng một số tòa án
không cho người dân vào xem xét xử lấy lý do “bảo vệ trật tự phiên tòa”
là bao biện, không thuyết phục. Luật sư Trai cho biết: “Nhiều phiên tòa
còn chỗ trống rất nhiều nhưng bảo vệ không cho dân vào xem. Trách nhiệm
của lực lượng hỗ trợ tư pháp là giữ gìn trật tự phiên tòa, nhưng thay vì
làm nhiệm vụ của mình thì họ cấm không cho dân vào phòng xử. Căn cứ
điều 18 Bộ luật tố tụng hình sự, mọi người dân đều được quyền tham dự
phiên tòa. Một người đi đường tránh mưa cũng có quyền tạt vào xem tòa
hôm nay xử gì. Những hành vi ngăn cản người dân vào phòng xử nghe tòa xử
án đều vi phạm pháp luật”.
Luật sư Ngô Ngọc Trai nói: “Luật tổ chức tòa án nhân
dân điều 38 quy định: thẩm phán, hội thẩm phải tôn trọng nhân dân và
chịu sự giám sát của nhân dân. Việc người dân tham dự phiên tòa chính là
giám sát cán bộ tòa án tuân thủ, thực thi pháp luật. Đây cũng là một
phương thức tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật sinh động”.
Luật sư Trai là người đã gửi bản kiến nghị tới chánh án
TAND tối cao để phản ảnh về việc người dân bị ngăn trở khi đến xem xét
xử, nhưng tới nay không nhận được phản hồi. Luật sư cho biết sắp tới sẽ
tiếp tục gửi kiến nghị tới Quốc hội và Chủ tịch nước.
TÂM LỤA
