Nam Nguyên, phóng viên RFA
2012-11-26
Đập thủy điện Đak Mek 3 ở Kontum sụp đổ chiều 22/11 làm 1 người chết, trước đó đập thủy điện Đakrông 3 ở Quảng Trị cũng bị vỡ vào ngày 7/10.
Đập thủy điện Đăk Mek 3 bị vỡ và chiếc xe ben chở đá
Hai vụ vỡ đập trên khiến dư luận trở lại câu hỏi về phẩm chất công trình và trách nhiệm giám sát quản lý đối với thủy điện nhỏ trên toàn quốc.
Xe ben đụng ... vỡ đập
Khó nói một tai nạn xe tải va quẹt lại có thể phá vỡ một đập thủy điện dài 80 mét cao 20 mét được xây dựng kiên cố theo kiểu đập chịu lực, thân đập phía thượng lưu và hạ lưu là bê tông cốt sắt ở giữa là đá. Tuy vậy với vụ vỡ đập làm thiệt mạng một người tài xế xe chở đá, chủ đầu tư công trình Cty cổ phần thủy điện Hồng Phát Đăk Mek qua lời Giám đốc Lê Bá Thanh nói với báo chí thì, đập vỡ là vì một chiếc xe ben chở đá đã va vào thân đập gây tác động dây chuyền làm vỡ đập.
TS Lê Ngọc Báu, Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên nêu lên nghi vấn về nguyên nhân làm vỡ đập thủy điện Đăk Mek 3 ở huyện Dak Glei tỉnh kontum. Ông nói:
“Có một cái xe tải tông mà sụp đổ, bê tông thân đập phía thượng lưu dày hơn 1 mét thì xe tăng đâm cũng chưa đổ…nhưng mà họ nói vậy cũng không biết là sao, nhưng tôi nghĩ chủ yếu là do chất lượng công trình không bảo đảm.”
Dự án thủy điện Đak Mek 3 có vốn đầu tư tư nhân với hơn 200 tỷ đồng, công suất thiết kế 7,5 MW, khởi công tháng 3/2009, dự kiến phát điện vào đầu sang năm 2013. Công trình do Công ty cổ phần tư vấn thiết kế Nam Việt trụ sở ở Saigon thiết kế và được thi công bởi Công ty thi công cơ giới Hồng Phát cũng là một công ty con của chủ đầu tư Công ty Cổ phần Thủy điện Hồng Phát Đak Mek.
Bê tông thân đập phía thượng lưu dày hơn 1 mét thì xe tăng đâm cũng chưa đổ…nhưng mà họ nói vậy cũng không biết là sao, nhưng tôi nghĩ chủ yếu là do chất lượng công trình không bảo đảm.
TS Lê Ngọc Báu
Theo số liệu chính thức từ Ban chỉ đạo Tây Nguyên, khu vực Tây Nguyên hiện có 287 dự án thủy điện với tổng công suất gần 7.000 MW được phê duyệt, trong đó 84 dự án đang vận hành, 50 dự án đang xây dựng và 87 dự án đang nghiên cứu.
Tên gọi Đăk Mek 3 cho thấy đây là một phần của hệ thống thủy điện bậc thang ở Kontum với mục đích phát triển nguồn điện, đồng thời điều tiết mùa lũ và nước tưới cho mùa khô.
Thủy điện ở Tây Nguyên cho đến nay không mang lại hiệu qủa nếu so sánh với việc hủy hoại khoảng 17.000 héc-ta rừng tự nhiên, người dân mất đất canh tác cuộc sống bị xáo trộn. TS Lê Ngọc Báu nhận định:
“Thật ra ở Tây Nguyên xây dựng thủy điện rất nhiều nhưng về thủy lợi thì không tương xứng. Người ta xây dựng thủy điện như vậy thì mất rừng, mất hồ nhưng mà hiệu quả không cao. Người ta nói là thủy điện phục vụ thủy lợi nhưng sự thực nó không thể kết hợp được vì những vùng đó cũng không phát triển được thủy lợi, không giúp ích cho nông nghiệp được.”
Chủ đầu tư và đơn vị thi công là một
“Thông thường thủy điện nhỏ không có quản lý của bộ chuyên ngành mà giao xuống địa phương, trong khi địa phương chưa có trình độ chuyên môn để nghiệm thu công trình được. Tôi đang kiến nghị phải xem xét lại qui trình giao thủy điện nhỏ xuống địa phương liệu có đủ khả năng để quản lý hay không?”
Mặc dù vụ vỡ đập Đăk Mek 3 tỉnh Kontum xảy ra từ chiều ngày 22/11 với thiệt hại nghiêm trọng là có người chết, cả con đập dài 80 mét cao 20 mét bị vỡ vụn hoàn toàn nhưng cho đến chiều 25/11 Sở Công thương Kontum vẫn chưa nhận được thông tin gì. Khi nhà báo hỏi, ông Nguyễn Bộ, Giám đốc Sở Công thương Kontum nhìn nhận việc quản lý các thủy điện nhỏ là trách nhiệm của Sở.
Theo Tuổi Trẻ Online, ông Đỗ Hoàng Liên Sơn, giám đốc Sở Xây dựng Kontum nhận định rằng, Chủ đầu tư và đơn vị thi công là cùng một nhà nên khó biết công trình có được thi công theo đúng thiết kế phê duyệt hay không. Việc giám sát cũng do một đơn vị của chủ đầu tư thuê. Trong khi đó Phó Chủ tịch huyện Đăk Glei bán cái qua chủ đầu tư vì cho rằng đây là việc của chủ đầu tư.
Với những thực tế ở Đăk Rông 3 và nay Đak Mek 3 việc phân cấp quản lý hàng trăm công trình thủy điện vừa và nhỏ trên toàn quốc đến lúc nên được xem xét lại.
