Tại Diễn đàn Đầu tư và Phát triển doanh nghiệp (DN) Việt Nam 2012 do Bộ Kế hoạch - Đầu tư (KH-ĐT) tổ chức ngày 11-12 ở Hà Nội, ông Bùi Anh Tuấn, Cục phó Cục Quản lý đăng ký kinh doanh Bộ KH-ĐT, cho biết dự báo cả năm nay, tổng số DN ngừng hoạt động và giải thể sẽ là 55.000. Về DN đăng ký thành lập mới, dự báo cả năm sẽ có thêm khoảng 65.000 DN.
Chết là bình thường?!
Từ những con số trên, ông Tuấn cho rằng hiện tượng DN ngừng hoạt động không quá bất thường vì số lượng DN thành lập mới vẫn nhiều hơn 10.000 so với số lượng DN rời khỏi thị trường. Sau nhiều năm tăng trưởng nóng với tốc độ 18%/năm, đến nay việc thành lập DN đang trở lại với quy luật bình thường. “Mỗi năm, có khoảng 60.000 DN ra đời là phù hợp với nội lực của nền kinh tế Việt Nam.
Nhiều nước trong khu vực như Malaysia, Thái Lan trung bình mỗi năm cũng chỉ có khoảng 30.000-40.000 DN ra đời” - ông Tuấn nhấn mạnh. Một điểm tích cực khác là xu hướng tái cơ cấu tổng thể DN đang diễn ra vì DN thành lập mới chuyển dần từ lĩnh vực bất động sản, xây dựng, khoáng sản sang những lĩnh vực phát triển bền vững hơn như công nghiệp chế tạo, y tế, văn hóa, giáo dục…
Các doanh nghiệp vừa và nhỏ đang chật vật.
Trong ảnh: Sản xuất thực phẩm chế biến tại Công ty Việt Hương (TPHCM). Ảnh: TẤN THẠNH
Ý kiến của ông Bùi Anh Tuấn đã gặp phải sự phản đối mạnh của các đại biểu tham dự. TS Cao Sỹ Kiêm, Chủ tịch Hiệp hội DN nhỏ và vừa Việt Nam, bức xúc cho rằng trong báo cáo hay ở các hội nghị, cơ quan quản lý nói tình hình không đến mức bi quan nhưng xuống tận nơi sẽ thấy DN đang quằn quại. Không thể so sánh số DN mới cao hơn số DN chết vì có nhiều DN phá sản rồi thành lập mới để dễ vay vốn tín dụng, như vậy tình hình còn xấu hơn.
Chuyên gia kinh tế - TS Lê Đăng Doanh cảnh báo hiện nay nhiều DN đã chết nhưng chưa “nằm quan tài”, cắt giảm 30% - 50% công suất để cố duy trì thương hiệu, duy trì sản xuất. “Hôm qua, một DN bất động sản nói với tôi bây giờ là bất động đậy rồi. Tình hình bi đát như thế mà ông Tuấn nói là sự điều chỉnh phù hợp quy luật thì buồn quá” - ông Doanh nói.
Còn theo luật gia Vũ Xuân Tiền, Chủ tịch Công ty Tư vấn VFAM, nếu mừng vì DN mới thành lập nhiều hơn số DN chết và cho rằng đây là sự sàng lọc thì không khác gì nói chiến tranh là cơ hội để giảm dân số và thực tế này phản ánh sự thờ ơ của bộ máy Nhà nước trước khó khăn chồng chất của DN.
Giải pháp không đồng bộ, triệt tiêu nhau
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan lại lo ngại về tương lai phát triển của DN Việt Nam. Số liệu của cơ quan đăng ký kinh doanh chỉ là đếm trên giấy, không phản ánh được bản chất hoạt động của DN. Nhìn hiện tượng mua bán, sáp nhập giống như một cuộc tái cơ cấu nhưng thực chất là DN đã không còn cầm cự được, buộc phải bán mình cho nhà đầu tư khác. “Đau nhất là từ DN nhỏ chuyển lên DN vừa phải mất 10-20 năm nhưng sẽ đến thời điểm DN quy mô vừa biến mất, chỉ còn lại các DN nhỏ” - bà Phạm Chi Lan trăn trở. Bên cạnh đó, DN Việt Nam đang lùi dần trên cả thị trường xuất khẩu và nội địa trước các DN có vốn đầu tư nước ngoài.
Mặc dù đã có nhiều giải pháp hỗ trợ được đưa ra nhưng hiệu quả vẫn chưa rõ ràng. TS Cao Sỹ Kiêm cho rằng trước hết cần nghiên cứu cụ thể thực trạng DN sống chết ra sao, cần hỗ trợ gì để có sự thống nhất giữa các cơ quan trước khi đưa ra biện pháp hỗ trợ. Hiện nay, Chính phủ có Nghị quyết 13, Quốc hội có Nghị quyết 29 nhưng vẫn không hiệu quả vì các giải pháp không đồng bộ, triệt tiêu lẫn nhau. Chẳng hạn, vừa giảm thuế lại tăng phí, lệ phí hoặc trong khi các DN lớn trốn thuế, chuyển giá cả ngàn tỉ đồng không tập trung xử lý hiệu quả lại đi tận thu thuế.
Theo bà Phạm Chi Lan, các giải pháp hiện nay tương đối đầy đủ, cần tập trung giám sát thực hiện cho có hiệu quả và giảm thiểu các can thiệp hành chính. Đặc biệt là nông dân, DN nhỏ và vừa đang trở thành nạn nhân của thời kỳ bong bóng bất động sản, vì thế cần có giải pháp tháo gỡ khó khăn về vấn đề này.
“Tội đồ” lãi suất
Theo TS Nguyễn Minh Phong, 3 gánh nặng là thuế - phí, lãi suất và thể chế. Trong đó, phải tập trung tiếp tục giảm lãi suất ngân hàng để cứu DN vì lãi suất chính là tội đồ đẩy DN đến chỗ chết. Lợi nhuận của DN trung bình khoảng 10%/năm nhưng lãi suất 2 năm qua vọt lên 25%. Ông Phong khẳng định nếu không giữ được ổn định thị trường tài chính thì khủng hoảng sẽ đến rất nhanh vì hiện nay sức khỏe DN và người dân đã kiệt quệ trong khi kho công cụ hỗ trợ cũng đã hết.
|
PHƯƠNG ANH
