Buông lỏng quản lý rau quả Trung Quốc

Mỗi ngày có khoảng 500 tấn rau, củ, quả Trung Quốc được đưa về tiêu thụ tại TP.HCM, chiếm số lượng lớn trên thị trường nội địa, nhưng đáng sợ là nguồn hàng liên tục bị phát hiện vi phạm an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) này rất ít được kiểm tra chất lượng.

Rau quả Trung Quốc tại TP.HCM rất ít khi đượcRau quả Trung Quốc tại TP.HCM rất ít khi được hậu kiểm  ảnh: H.V hậu kiểm - Ảnh: H.V

Hầu như không kiểm

Sở NN-PTNT TP.HCM đã ký kết thỏa thuận hợp tác sản xuất và tiêu thụ rau, quả an toàn giữa TP.HCM và các tỉnh cung cấp rau quả lớn như Lâm Đồng, Tiền Giang, Long An, Tây Ninh, Đồng Nai, Bến Tre, Trà Vinh... Theo đó, quy trình kiểm soát sẽ được thực hiện từ gốc, kiểm soát được khoảng 80% chất lượng ATVSTP đối với mặt hàng rau củ quả nội địa. Tuy nhiên đối với sản phẩm ngoại nhập thì TP vẫn chỉ dựa vào cơ quan chức năng kiểm soát từ cửa khẩu.

Đại diện chợ đầu mối Bình Điền cho biết, trung bình tổng lượng hàng rau củ, trái cây về chợ khoảng 950 tấn/đêm, trong đó hàng Trung Quốc chiếm từ 10 - 15% (khoảng 95 - 150 tấn).

Tại chợ đầu mối nông sản Thủ Đức, trong 1.450 tấn rau củ thì hàng Trung Quốc chiếm khoảng 280 tấn... Như vậy, ước tính lượng rau củ, trái cây Trung Quốc về hai chợ đầu mối này lên đến từ 475 - 525 tấn/đêm (chưa kể lượng trái cây, rau củ Trung Quốc nhập lậu đưa về TP.HCM). Số lượng lớn vậy nhưng khâu kiểm tra giám sát chất lượng mặt hàng này hầu như chỉ làm qua loa chiếu lệ.

Ông Ngô Tiến Dũng - Phó phòng Quản lý chất lượng ATVSTP và môi trường chợ đầu mối Bình Điền - cho biết: “Thông thường mỗi đêm cơ quan chức năng lấy từ 10 - 35 mẫu, trong đó có 7 - 8 mẫu rau củ, trái cây ngoại nhập để kiểm nghiệm dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), thuốc trừ sâu. Đây là hoạt động kiểm tra dư lượng nhanh ban đầu. Chợ chỉ là đơn vị phối hợp, Chi cục BVTV TP chịu trách nhiệm chính. Bình quân có khoảng 1% trên tổng số 30 mẫu bị phát hiện dư lượng thuốc BVTV vượt mức cho phép. Một số thương nhân kinh doanh hàng rau củ quả có mẫu bị phát hiện dư lượng thuốc BVTV bị nhắc nhở, xử phạt cảnh cáo, trường hợp vi phạm nặng thì tịch thu lô hàng có vấn đề”.

Bà Nguyễn Thanh Hà - Phó giám đốc kinh doanh chợ đầu mối nông sản Thủ Đức - nhận xét: “Hiện nay, Ban Quản lý chợ cũng chỉ lấy mẫu kiểm định dư lượng thuốc trừ sâu, thuốc BVTV trên hàng nội, còn hàng Trung Quốc chưa thực hiện lấy mẫu kiểm định, chỉ kiểm tra về mặt giấy tờ, hóa đơn chứng từ. Việc Chi cục BVTV TP.HCM có xuống chợ lấy mẫu kiểm định hay không thì tôi không thấy. Mỗi đêm chúng tôi phối hợp với cơ quan ATVSTP kiểm tra vài chục mẫu rau củ, trái cây nhưng kiểm hàng Việt còn chưa hết, lấy đâu ra thuốc để kiểm hàng nhập, trong khi hàng nhập khẩu đã được hải quan cửa khẩu cho qua”.

Không phát hiện được vì thiếu phương tiện ?

Chưa làm hết trách nhiệm Ông Trần Đáng, nguyên Cục trưởng Cục ATVSTP - Bộ Y tế, cho rằng việc dư luận phản ánh các cơ quan quản lý chưa làm hết trách nhiệm trong quản lý chất lượng thực phẩm nhập khẩu là có cơ sở. Chẳng hạn, vụ phát hiện nho chứa hàm lượng thuốc BVTV quá cao, nếu có trách nhiệm hơn, các cơ quan chức năng phải truy đến cùng: đơn vị nào nhập, đơn vị nào phía Trung Quốc bán, liên hệ với cơ quan quản lý thực phẩm của Trung Quốc... “Hệ thống quản lý ATVSTP chưa đủ mạnh về khả năng, trình độ, nhân lực, trang thiết bị kỹ thuật; chưa làm hết trách nhiệm đã góp phần làm cho việc kiểm soát ATVSTP lâu nay chỉ là cưỡi ngựa xem hoa” - ông Đáng bức xúc.

Nói về công tác kiểm nghiệm dư lượng độc hại, một cán bộ Cục BVTV (xin giấu tên) nhìn nhận: “Hiện chỉ có thể kiểm tra dư lượng hóa chất trên rau quả có vượt ngưỡng cho phép hay không và việc kiểm tra này cũng đòi hỏi nhiều thời gian. Còn biết chính xác đó là chất gì, độc hại đến mức nào thì gần như không thể vì không có thông tin về nguồn gốc của loại thuốc mà nông dân Trung Quốc sử dụng, cơ quan y tế đã nhiều lần lấy mẫu để kiểm tra nhưng hầu như không phát hiện được gì vì không đủ phương tiện để truy tìm tận gốc những loại hóa chất đó”.

Ông Nguyễn Văn Đức Tiến - Chi cục trưởng Chi cục BVTV TP.HCM - cho biết: “Mỗi tháng, các tổ kiểm tra thường xuyên tiến hành lấy 150-200 mẫu để phân tích nhanh (có kết quả sau 2 giờ). Nếu phát hiện có lân hữu cơ và carbonat, chúng tôi sẽ tiến hành phân tích kỹ hơn tại phòng thí nghiệm xem mức độ dư lượng có vượt mức giới hạn cho phép hay không. Thời gian gần đây, kết quả kiểm nghiệm lấy mẫu rau, củ, quả tại chợ đầu mối cho thấy hơn 90% số mẫu kiểm tra có chỉ số thuốc trừ sâu dưới ngưỡng quy định nên người tiêu dùng có thể tạm yên tâm. Trong số các mẫu kiểm tra lấy tại chợ hằng tháng, tỷ lệ mẫu kiểm tra hàng nông sản Trung Quốc chiếm khoảng 20%. Tuy nhiên, một thực tế hiện nay là nhân lực bố trí làm công việc này còn quá mỏng, chi phí xét nghiệm cao, nhất là để có kết quả xét nghiệm chính xác các mẫu thực phẩm phải mất từ 10-15 ngày. Trong thời gian này thì lô hàng nhập khẩu đã được tiêu thụ đến tận nơi nào rồi”.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam - kiến nghị: “Mặt hàng rau củ, trái cây Trung Quốc trên thị trường Việt Nam khá phổ biến, cơ quan chức năng gần đây cũng đã phát hiện một số mẫu có lượng tồn dư hóa chất BVTV vượt mức cho phép nhiều lần, đây là vấn đề lớn. Tuy nhiên cơ quan chức năng thường tổ chức kiểm tra theo phản ảnh của dư luận chứ chưa chủ động giám sát chất lượng đến nơi đến chốn. Ví dụ như khi báo chí lên tiếng về chất lượng giá đỗ hay táo đỏ Trung Quốc thì cơ quan chức năng mới tiến hành kiểm tra. Vấn đề là cơ quan quản lý nhà nước nên có biện pháp siết chặt hàng ngoại nhập, riêng hàng Trung Quốc có nguy cơ nhiễm độc cao như táo, lựu, lê... có thể kiểm tra lên đến 50%, thậm chí 100% ngay tại gốc”.

Quang Thuần - Hoàng Việt